Geçmişten Günümüze Şifa Merkezlerini Ziyaret: İstanbul’un Tarihi Osmanlı Hamamları

Temizlenme, arınma, yenilenme… Bu kelimeleri okuyunca aklında ne canlanıyor? Aklındakiyle uyumlu olur mu bilmiyoruz, ama hamam tam da bu duyguları yaşayabildiğimiz yerleri tanımlıyor. Hamam, esasen Arapçada ısıtmak anlamına gelen ham kelimesinden türetilmiş ve ısıtılan yer anlamına geliyor. Yıkanılan yer olarak ifade edilmesi ise çok daha sonra gerçekleşmiş. 

İlk olarak Antik Yunan’da kullanılan hamamlar bugünkü hamamlardan farklı olarak sporculara özel olarak kullanılıyormuş ya da evlerde bulunuyormuş. Halka açık hamamlar da ilk defa Romalılar tarafından kullanılmış.

Suyun kaldırma kuvvetinin nerede bulunduğunu hatırlıyor musun? Evreka! Evet, o da hamamda cereyan etmiş bir olay. Arşimet’in hamamda yıkanırken bulduğu suyun kaldırma kuvveti prensibi, hamamların sosyal hayatın ne kadar içinde olduğuna dair bize fikir veriyor. Peki, Antik Yunan’dan bu yana yaşamımızın içinde olan, temizlenmenin yanı sıra sosyal hayatın da geliştiği hamamların peşine düşmeye ne dersin?

Bu yazımızda İstanbul’daki Osmanlı hamamlarından bahsedeceğiz. İstanbul’un tarihi Osmanlı hamamları, köklü geçmişi hissedebileceğin en önemli yerler arasında yer alıyor. Yüzyıllardır ayakta duran ve hala hizmet veren hamamlarla ilgili detaylı bilgiyi vermeden önce ise biraz Osmanlı hamam kültürüne değinmek istiyoruz.

Bilgilenme Zamanı: Osmanlı Hamam Kültürüne Giriş

İstanbul’da Bizans döneminden kalma herhangi bir hamam bulunmuyor. Yani tarihi olarak gördüğümüz tüm hamamlar Osmanlı dönemine ait. İstanbul’un çoğu yerinde varlığını sürdüren bu hamamların en ihtişamlıları da genellikle Mimar Sinan tarafından yapılmış. 

Osmanlı hamamının özelliklerinden biri, ışık geçiren fil gözü bezeli kubbeleri olması. Hamamlar mahrem yerler olduğu için pencere yerine kubbelerde, gün ışığı alan ve ışığın mekana yayılmasını sağlayan bir mimari tercih ediliyor. 

Osmanlı hamamlarında farklı bölümler bulunuyor. Camekan bölümde insanlar peştemallere sarılırken ılıklık kısmında bedenin hamamın sıcaklığına alışması sağlanıyor. Son olarak sıcaklık bölümünde ise göbek taşı yer alıyor ve insanlar burayı yıkanmak için kullanıyor. Kadınlara kese yapan kişiye natır denirken erkeklere kese yapan kişiye ise tellak deniyor. Buradan da tüm kese yapanların tellak olmadığını öğreniyoruz.

Vakıf ve camilere gelir getirdiği için İstanbul’un fethinden sonra şehirde hayli çoğalan hamamlar hem kadınların hem erkeklerin sosyalleştiği alanlar haline geliyor. Günümüzde eskisi gibi çok kullanılmasa da hala kültür olarak yaşatıldığını söyleyebiliriz. 

Hamam kültürünün temsilcisi olarak hala dimdik ayakta duran İstanbul’un tarihi osmanlı hamamlarını ise şöyle sıralayabiliriz:

• Ağa Hamamı
• Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı
• Cağaloğlu Hamamı
• Çemberlitaş Hamamı
• Galatasaray Hamamı
• Kılıç Ali Paşa Hamamı
• Süleymaniye Hamamı

Tabii bu tarihi hamamlara ulaşmak için yapman gereken, İstanbul’a ucuz uçak bileti almak.

İstanbul Uçak Bileti Ara

Şimdi, sıra geldi bu tarihi hamamları dolaşmaya!

Ağa Hamamı: İstanbul’un En Eski Hamamı

Kaynak

İstanbul’un en eski hamamı olan Ağa Hamamı, Fatih Sultan Mehmed tarafından 1454 yılında av evi olarak yaptırılmış. Av evi olarak yaptırılmasının sebebi ise padişahların Beyoğlu’na avlanmak için gelmelerinden kaynaklanıyor. Cumhuriyet’in ilanı sonrası 1923 yılında hamam olarak halka açılmış. O günden bu yana daha çok yabancı turistlerin ziyaret ettiği hamam; kese, köpük, yağ masajı ve yüz maskesi gibi bakım hizmetleri sunmaya devam ediyor. Ağa Hamamı ile ilgili daha fazla bilgiye erişmek ve fiyatları hakkında bilgi almak istersen Ağa Hamamı web sayfasını ziyaret edebilirsin. 

Adres: Kuloğlu Mahallesi, Turnacıbaşı Caddesi, No: 48, Beyoğlu

Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı: Hamam Ritüeli Arayanlara Özel

Kaynak

Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan hamam, 1556 yılından beri ayakta olsa da bir dönem sadece depo olarak kullanılmış. 2011 sonrasında ise tekrar hamam olarak hizmet vermeye başlamış. Buraya gelmişken Osmanlı şerbeti içerek tam bir hamam ritüeli gerçekleştirmeni öneriyoruz. Aromaterapi, anti-stres, sırt masajı ve ayak masajı gibi hizmetlerinin yanında Pir-ü Park, Keyf-i Hamam, Zevk-i Sefa Hamam ve Ab-ı Hayat Hamam gibi bakım paketleri bulunuyor. Bazı hamamlarda olduğu gibi restoranının da bulunduğunu söyleyelim. 

Dilersen İstanbul’u Geziyorum: Hikâyeleriyle Tarihi Yarımada Turu yazımızı okuyup hamama gelmişken bir tarihi tur da yapabilirsin. Her gün 08:00 – 22:00 saatlerinde hizmet veren hamamla ilgili detaylı bilgi almak istersen de Hürrem Sultan Hamamı web sayfasına göz atabilirsin. 

Adres: Cankurtaran Mahallesi, Ayasofya Meydanı, No: 2, Fatih

Cağaloğlu Hamamı: Ölmeden Önce Görülmesi Gerekenler Listesinde

Kaynak

New York Times gazetesinin ölmeden önce görülmesi gereken 1000 yer listesinde bulunan Cağaloğlu Hamamı, listede yer alan tek Türk hamamı olma özelliği taşıyor. 1741 yılından bu yana hizmet veren hamamın 2023 Michelin Listesi’ne girmiş Lokanta 1741 isimli bir restoranı da bulunuyor. 

Kendini tepeden tırnağa yenilenmiş hissetmek isteyenler için çeşitli hizmetler sunan hamama gitmek istersen pazartesi ve perşembe günleri 09:00 – 22:00; cuma, cumartesi ve pazar günleri ise 09:00 – 23:00 saatleri arasında ziyaret edebilirsin. Detaylı bilgi almak ve fiyat listesine ulaşmak için de Cağaloğlu Hamamı web sayfasına uğrayabilirsin.

Adres: Alemdar Mahallesi, Profesör Kazım İsmail Gürkan Caddesi, No: 34, Fatih

Çemberlitaş Hamamı: Tarihi Yarımadanın Kalbinde

Kaynak

Mimar Sinan tarafından yapılan Çemberlitaş Hamamı, tarihi yarımadanın kalbinde bulunuyor. Geleneği sürdüren bu tarihi hamam, Çemberlitaş’ta Divanyolu üzerinde 1584 yılından bu yana hizmet veriyor. Kendi sabunları ve lezzetli ikramlıkları bulunan hamamda köpük ve kesenin yanı sıra sultan masajı, aromaterapik masaj ve kil maskesi gibi bakım hizmetleri de bulunuyor. Her gün 06:00 – 00:00 saatlerinde ziyaret edebileceğin tarihi hamamın restoranında yemek de yiyebilirsin. 

Fiyatlar konusunda bilgi almak istersen Tarihi Çemberlitaş Hamamı sayfasını ziyaret edebilirsin. Dilersen aylık üyelik alarak daha uygun fiyata da bu hizmetlerden faydalanabilirsin.  

Adres: Mollafenari Mahallesi, Vezirhan Caddesi, No: 8, Fatih

Galatasaray Hamamı: 500 Yıllık Gelenek 

Galatasaray Hamamı, mis gibi beyaz sabun kokularının yayıldığı tarihi hamamlardan biri. Çok kültürlü yapısıyla sevip bağrımıza bastığımız Beyoğlu’nun dar Arnavut kaldırımlı bir caddesinde bulunuyor. Sultan II. Bayezid tarafından yaptırılan hamam, Galatasaray Külliyesi içinde bulunuyor ve 1481 yılından beri hizmet vermeye devam ediyor. 

Kese, köpük, masaj hizmetlerinin yanı sıra gelin hamamı organizasyonlarının da yapıldığı tarihi hamama rezervasyon yaptırmak istersen Tarihi Galatasaray Hamamı web sayfasını ziyaret edebilirsin. John Travolta, 2008 yılında bu hamama gelip Pasha Masajı yaptırmayı tercih etmiş; bizden söylemesi. 

 ​Adres: Kuloğlu Mahallesi, Turnacıbaşı Caddesi, No: 8, Beyoğlu

Kılıç Ali Paşa Hamamı: Konfor Dolu Bir Gün Arayanlar Buraya

Kaynak

Uluç Ali Reis olarak da bilinen Kılıç Ali Paşa, senelerce kaptan-ı derya olarak görev yapmış bir Osmanlı denizcisi. 1583 yılından bu yana ayakta olan Kılıç Ali Paşa Hamamı ise İstanbul’un en eski hamamlarından biri. Yakın zamanda 7 yıllık bir restorasyon sonrası değişen çehresiyle çok daha etkileyici bir hale büründüğünü söyleyebiliriz. Buraya geldiğinde Osmanlı şerbeti ikramıyla başlayan hamam yolculuğun, Osmanlı kültüründe uygulanan ritüellere göre sıcak hamam taşları ve mis kokulu sabunların peşinde devam ediyor. 

Yorgunluğunu ve stresini atacağın Kılıç Ali Paşa Hamamı ile ilgili daha fazla şey öğrenmek istersen Kılıç Ali Paşa Hamamı web sayfasına minik bir ziyaret yapabilirsin. Hamama gitmeden önce bakılması gereken bir hamam kılavuzu hazırlamışlar, dilersen bu kılavuza bakarak “Hamamda nelere dikkat edilmesi gerekir?” sorusuna yanıt bulabilirsin. 

Adres: Kemankeş Karamustafa Paşa Mahallesi, Hamam Sokak, No: 1, Beyoğlu

Süleymaniye Hamamı: Namıdiğer Dökmeci Hamamı

Kaynak 

Süleymaniye Külliyesi’nin bir parçası olarak inşa edilen Süleymaniye Hamamı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a inşa ettirilmiş. 1557 yılından beri hizmet veren hamam, dökümhane (dökmeci) atölyelerinin yanında yer aldığı için Dökmeci Hamamı olarak da anılıyor. Gitmeden önce mutlaka rezervasyon gerektiren hamamda sadece erkek masörlerin bulunduğunu söyleyelim. Mimar Sinan’ın bu güzel eserini görmek istersen gitmeden önce Süleymaniye Hamamı web sayfasını mutlaka ziyaret etmeni öneriyoruz. 

Adres: Süleymaniye Mahallesi, Mimar Sinan Caddesi, No: 20, Fatih

Bu öneri ile yazımızın sonuna geliyoruz, ancak okumaya devam etmek istiyorsan Türkiye’nin Termal Şehirleri Nelerdir? yazımıza geçebilirsin.