İtalya denince akıllara lezzetli yemekler, mimari harikası mekanlar ve capcanlı sokaklar geliyor. Geleneksel yemek kültürlerini koruyan bu güzel memlekette elbette lezzetli yemek yiyebileceğin yerler hayli fazla. Ancak İtalya’da yemek yemek sadece yemek yemek değil; aynı zamanda bir kültür, bir yaşam tarzı. Tabii bu lezzetli kültür ve yaşam tarzının belli kavram ve kuralları da var.
Açıkça söylemek gerekirse İtalyanlar yemeyi içmeyi ciddiye alıyor. Bu kavram ve kurallar nereden geliyor dersen Antik Roma’ya kadar uzanan bir geçmişi olduğunu söyleyebiliriz. Antik Romalılar özenle hazırlanmış ziyafetlere ev sahipliği yaparmış. Bu da İtalyanların 2000 yıldan fazla bir sürede sofra sanatını zamanla mükemmelleştirdiği anlamına geliyor.
“İtalya’da latte istenince süt veriyorlar.” cümlesini farklı mecralarda farklı insanlardan duymuş olabilirsin. Bu bir mit değil sevgili gezgin, belki bir İtalya seyahatinde sen de karşılaşmışsındır. Caffelatte dersen latteni alırsın. Ayrıca cappucino içmenin de bir saati var. Evet, adabı vardır İtalya’da yemenin içmenin.
Öğünlerinin ismi başka, saatleri başka. Başlangıç yemekleri, ana yemekler, ara sıcaklar, soğuklar derken bambaşka bir evrene giriş yapıveriyorsun. Hiç endişelenme, başka bir evren olsa da güzel bir evren. Kavramları ve kuralları da bilirsen keyfine diyecek olmaz. Ayrıca turist olsan da gezgin olmak, yerel kültüre dair bir şeyler bilmeyi de gerektirir.
Tüm bunlar ışığında İtalyan yeme içme kavramlarını anlattığımız yazımıza geçmek istiyoruz.
İtalya’ya gitmek istersen ucuz İtalya uçak biletini nerede bulacağını biliyorsun.
İtalya Uçak Bileti Ara
Senin için kulaklarında bir İtalya havası estirecek geçiş şarkısını şuraya bırakıyoruz.
Haydi gel, İtalyan yeme içme kültürüne olan yolculuğumuza başlayalım.
İtalyan Sofralarında 3N Kuralı: Ne Zaman, Nerede, Ne Yiyeceğiz?
3N kuralı… Böyle bir kural yok bu arada, anlatması kolay olsun diye biz uydurduk. Gün içindeki öğün zamanları, yemek yemek için mekanları ve restoran menüleri hakkında bazı bilgileri derledik. Gel, önce yemek vakitlerinden başlayalım.
İtalya’da Yemek Saatleri: İtalya’da Hangi Öğün Ne Zaman Yenir?
Yemeklerin arasındaki boşluklar o kadar az ki yemek için yaşamak bu olsa gerek. Yemeklerin lezzetini düşününce de hak vermeden edemiyoruz.
İtalyanlar kahvaltı konusunda çok zayıflar; bir kruvasan, bir kahve gibi küçük ve pratik bir çözümleri var. Sabah evde kahvaltı yapmak da yok, pazar kahvaltısı da yok. Sabah kahve içmek için bir bara uğrayıp kahve ve hamur işlerini yiyip işlerine koyuluyorlar. Ne diyelim, afiyet olsun. Gün içinde zaten yeterince yiyorlar, mutlaka telafi oluyordur bu kahvaltı işi. Akşam yemeğini de 20.00’den sonra yemeyi tercih ediyorlar.
Pazar günleri ise aile günü. Herkes annesinin yemeklerini yemek için aile evine gidip kalabalık sofralara oturuyor.
Öğünleri ve zamanları aşağıdaki tablomuz üzerinde görebilirsin.
| İtalyanca | Türkçe | Zaman |
| Colazione | Kahvaltı | Saat 11:30’dan önce |
| Pranzo | Öğle yemeği | 13:00-14:00 |
| Merenda | Öğleden sonra atıştırmalık | 16:00-17:30 |
| Aperitivo | Kokteyl saati | 18.00-20.00 |
| Cena | Akşam yemeği | 20.00-22.00 |
İtalya’da ne zaman yiyeceğimizin cevabını bu tablo ile verdik. Şimdi, dilersen “nerede yiyeceğiz” kısmına geçelim.
İtalya’da Bir Lokanta Meselesi: Osteria, Trattoria, Ristorante ve Daha Fazlası
İtalya’da tabelalarda gördüğünde “Burası neresi ve özelliği ne?” diyebileceğin bazı yemek durakları bulunuyor. Bunlar özelliklerine göre farklı farklı isimler almışlar. Gel, farklarına biraz göz atalım.
Osteria
Osteriaların genellikle menüleri yok. Birkaç çeşit yemek ve alkollü içeceklerden oluşan bir hizmet kapsamına sahipler. Mevsime göre değişken yemeklerin servis edildiği uygun fiyatlı mekanlar olarak düşünebilirsin.
Trattoria
Trattoriaları ise osteriaların biraz daha üst sınıfı gibi nitelendirebiliriz. Genel olarak aile işletmesi ve aile geleneklerine göre yemek pişirip servis eden trattorialar, restoranlardan daha ucuz ve daha salaş. Geleneksel, yerel, uygun fiyatlı ve uzun uzun yemek yiyebileceğin bir yer ararsan trattoriaları deneyebilirsin.
Ristorante
Profesyonel garsonlar, ayrıntılı menüler… İtalyan yemek kültürünün adabı burada bayağı geçerli. Yemekler ve servis de hayli özenli.
Pizzeria
Çeşit çeşit pizzaları sipariş verip yiyebileceğin yerler. Burada da usul “ye ve kalk” üzerine.
Bottega
Et, peynir, zeytin, jambon gibi ürünler bulabileceğin bir yer. Şarküteri olarak çevirebiliriz.
Panificio
Çeşit çeşit ekmek ve puf puf hamur işlerini bulabileceğin fırın.
Pasticceria
Pastane gibi düşünebilirsin. Kekler, tatlılar, tuzlular ve daha nice güzel lezzet.
Bar
Sabah uyanınca “Ben bara gidiyorum.” diyen bir İtalyan görürsen şaşırma. İtalyan barları aslında sabahları hızlı bir kahvaltı için uğranılan yerler. Bir kahve, bir hamur işi ya da sandviç bulabileceğin bir yer. Yerel halk buralarda.
Cafe
Bildiğimiz kafe. Sabah kahvesi tüketilen barlar yerine masaları olan ve uzun uzun oturup vakit geçirebileceğin bir yer.
Şimdi 3N’nin son durağına yani “ne yiyeceğiz” kısmına geldik.
İtalyan Restoranında Ne Sipariş Verilir?: İtalya’da Hangi Sırada, Ne Yenir?
İtalya’da bir restoranda yemek yediysen yemek ve menü yapısının diğer ülkelerden farklı olduğunu fark etmişsindir. Menü ve yemekler, sipariş sırasına göre menüde çeşitli alanlara ayrılır. Yani bizdeki ana yemek, ara sıcak ve başlangıç gibi.
İtalya’da menüler genellikle antipasti, sekondi, contorni ve dolci ile başlar. Bununla birlikte bir restorana oturduğunda dört yemek sipariş etmeni de kimse beklemez. Bir mezeyle başlayıp ardından makarna veya garnitürle birlikte ana yemek seçip tatlıyla bitirmek yeterli olacaktır.
Aperitivo: Yemek öncesi zeytin ve diğer hafif atıştırmalıklarla servis edilen içecek.
Antipasti: Kurutulmuş etler ve marine edilmiş sebzeler. Meze diyebiliriz.
Primo: Makarna, risotto, polenta veya çorba.
Secondi: Pişmiş et veya deniz ürünleri gibi ana yemekler.
Contorni: Sebzeli garnitür. Ara sıcak gibi düşünebilirsin. Genellikle sekondi ile servis edilir.
Insalata: Hafif soslu salata.
Formaggio e frutta: Peynirler ve taze meyveler.
Dolce: Tiramisu, cannoli veya gelato gibi bir İtalyan tatlısı.
Digestivo: Mideyi rahatlatmak ve sindirimi kolaylaştırmak için servis edilen içecek.
Çok bilgi verdiğimiz için bir şarkıyla yumuşatmak istedik. Şimdi son aşamaya yani “yapmasan iyi olur” kısmına geldik. Bilirsen tatlı olur ve yargılayıcı bakışlarla karşılaşmazsın.
İtalyan Yemek Kuralları: İtalya’da Yemek Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Yemek sonrasında “Bir kahve alabilir miyim?” dersen espressonu masaya bırakacaklardır. Evet, ekspresso değil, espresso. Böyle söylemeyince anlamazlıktan gelip kahveni vermezler belki, sen dikkat et.
- İtalyanlar günün herhangi bir saatinde espresso içerler. Ancak cappucino kesinlikle kahvaltıda içilir. Bir shot espresso çok ağır geliyorsa macchiato (bir parça sütlü espresso) veya caffè lungo (espressoya göre daha fazla su içeren kahve) deneyebilirsin.
- Makarnayı asla kaşıkla veya bıçakla yeme. Bu bakışları sana çevirecektir. Umurunda olmazsa al eline kaşığı ve yemeye başla tabii, ona kim karışır.
- Yemek sipariş verirken menü sırasını takip et. Primo veya antipasti ile başlayıp ikinci bir tabak siparişi verebilirsin. İtalyanlar et yemeğinin ardından makarnayı sıralamaya almıyorlar 🙁
- Salata, makarna ile değil de et ile servis edilir. Hatta salata başlı başına bir yemek olarak da kabul edilir, bilgin olsun.
- Coperto, İtalya’daki bazı restoranlarda zorunlu bir ücrettir. Kişi başı olarak belirlenir. Bahşiş değil, servis ücreti. Kuver olarak değerlendirebiliriz. Bu ücreti görünce şaşırma.
Bu önerimizle yazımızın sonuna geldik. Okumaya devam etmek istersen “Tarih ve Lezzet Dolu Bir Keşif: İtalya” başlıklı yazımıza göz atabilirsin.
